Thông tin này được Cơ quan Thuế Trung ương công bố sau khi thực hiện kiểm tra, rà soát các doanh nghiệp xuất khẩu gỗ, lâm sản, và cao su có nguy cơ cao về thuế.
Theo đó, cơ quan thuế đã phát hiện nhiều trường hợp gian dối và chiếm đoạt số tiền hoàn thuế giá trị gia tăng (VAT). Các thủ đoạn, hành vi gian lận trong việc hoàn thuế chủ yếu xảy ra ở giai đoạn trung gian giao dịch hàng hóa, do việc thu mua trực tiếp từ người trồng chưa qua chế biến hoặc sơ chế do đó không phải chịu thuế VAT.
Tại giai đoạn này, các đầu nậu lập bảng kê giả mạo để thể hiện việc thu mua trực tiếp từ người sản xuất, chăn nuôi hoặc giao dịch hóa đơn không hợp pháp nhằm khấu trừ thuế, hợp thức hóa hàng hóa không rõ nguồn gốc. Nhờ đó, những đối tượng này không cần phải khai báo và nộp thuế VAT (5%). Một số vụ gian lận liên quan đến việc chiếm đoạt tiền hoàn thuế VAT đã được cơ quan thuế và các lực lượng chức năng xử lý tại Phú Thọ, Ninh Bình và Vĩnh Phúc.
Cơ quan thuế cũng đã đề cập đến trường hợp một số đối tượng lập ra chuỗi doanh nghiệp cho người thân, bạn bè hoặc thuê người đại diện pháp lý, sau đó thực hiện giao dịch qua lại và sử dụng hóa đơn bất hợp pháp để hợp thức hóa chi phí đầu vào. Còn có trường hợp doanh nghiệp hoàn thuế đã sử dụng hóa đơn không hợp pháp, khi mua hóa đơn từ các đơn vị không hoạt động, đã bỏ địa chỉ hoặc thay đổi hoạt động tại nhiều nơi khác nhau.
Ngoài ra, theo cơ quan thuế, một số doanh nghiệp trung gian sau khi phát hành hóa đơn cho công ty xuất khẩu thì dừng hoạt động hoặc bỏ trốn. Việc kê khai doanh thu và thuế giữa các công ty trung gian không thống nhất, khi bên bán khai báo doanh thu thấp trong khi bên mua lại kê khai thuế đầu vào khấu trừ lớn. Hành vi thanh toán qua ngân hàng tại các doanh nghiệp này cũng có dấu hiệu rủi ro, chẳng hạn như giao dịch diễn ra trong một ngày với cùng một người rút tiền.
Qua việc rà soát 120 doanh nghiệp trung gian, ngành thuế đã phát hiện 92% trong số này đã bỏ địa điểm kinh doanh, dừng hoạt động, đang chờ giải thể, theo thông tin từ Cơ quan Thuế Trung ương. “Đây là một vấn đề gây áp lực lên ngân sách khi chưa thu được thuế từ các doanh nghiệp này, nhưng phải hoàn thuế cho các đơn vị ở khâu sau”, Cơ quan Thuế Trung ương cho biết.
. Theo báo cáo giám sát chuyên đề về hoàn thuế giá trị gia tăng (VAT), Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội cho biết từ cuối năm ngoái đến nay, các hiệp hội đã liên tục kêu cứu vì những bất cập trong việc thực hiện hoàn thuế này. Nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực gỗ, giấy, và cao su đã báo cáo rằng việc bị “giam” hàng nghìn tỷ đồng tiền hoàn thuế VAT trong thời gian dài khiến họ bị kiệt quệ, có nguy cơ phá sản.
Về lý do chậm trễ trong xử lý hoàn thuế, cơ quan thuế cho biết cũng gặp phải nhiều khó khăn trong việc xử lý hồ sơ do việc xác định số tiền đủ điều kiện hoàn thuế phải dựa trên việc xác minh giao dịch mua bán hàng hóa có thực hay không. Ví dụ, trong trường hợp hồ sơ đề nghị hoàn thuế từ tinh bột sắn, ngành thuế cần phải xác minh với bên nước ngoài. Cơ quan thuế của các quốc gia khác phản hồi rằng doanh nghiệp nhập khẩu không tồn tại hoặc không thừa nhận giao dịch với đối tác Việt Nam. Do đó, không thể hoàn thuế cho doanh nghiệp do hợp đồng xuất khẩu không có hiệu lực.
Theo dữ liệu thống kê từ ngành thuế, trong nửa đầu năm 2023, tỷ lệ hồ sơ được giải quyết hoàn thuế trong lĩnh vực gỗ và sản phẩm gỗ đạt 85%, giảm 5% so với trước; trong khi đó tỷ lệ giảm đối với cao su là 36-38%. Hiện tại vẫn còn 48 hồ sơ thuế chưa được hoàn tất, chiếm 34% total hồ sơ doanh nghiệp đề nghị hoàn thuế.
Để cải thiện quản lý và ngăn chặn gian lận thuế, Cơ quan Thuế Trung ương đã yêu cầu Cục thuế các địa phương tăng cường kiểm tra, phối hợp với những cơ quan chức năng để làm rõ tính hợp pháp của hồ sơ có nguy cơ hoàn thuế. Cơ quan này cũng đang tiến hành rà soát các quy định về thủ tục hoàn thuế, nhằm tránh tạo ra kẽ hở mà những đối tượng gian lận có thể lợi dụng để trục lợi và gian lận thuế.
