Trong bản dự thảo điều chỉnh Luật quản lý thuế gần đây, Bộ Tài chính đã đề xuất rằng, cơ quan thuế sẽ thực hiện việc thu các khoản bảo hiểm có tính chất bắt buộc.
Phát biểu tại hội thảo lấy ý kiến từ doanh nghiệp về sự thay đổi của Luật này, ông Lưu Đức Huy – Vụ trưởng Vụ Chính sách thuế (Tổng cục Thuế) cho biết, lý do đưa ra đề xuất này là để cải cách hành chính.
Ông cho biết, thực tiễn đã phát sinh yêu cầu rằng ngoài những khoản thu cho ngân sách nhà nước, còn cần phải thu các khoản khác ngoài ngân sách, bao gồm cả các khoản bảo hiểm bắt buộc đối với doanh nghiệp sử dụng lao động.
Theo cơ quan thuế, mô hình thu thuế kết hợp với bảo hiểm xã hội là hợp lý theo thông lệ quốc tế.
“Trước yêu cầu của xã hội về việc phải cải cách thủ tục hành chính một cách quyết liệt, thúc đẩy việc hội nhập kinh tế quốc tế, việc quản lý thu thuế và bảo hiểm xã hội của cơ quan thuế là hợp lý theo xu hướng hiện nay trên toàn cầu”, đại diện Tổng cục Thuế phát biểu. Ông cũng cho biết, một số quốc gia ở châu Âu đã áp dụng mô hình này, trong đó có Macedonia – quốc gia đã thành công trong việc chuyển đổi sang mô hình mà cơ quan thuế thu cả bảo hiểm xã hội.
Cùng chia sẻ quan điểm, ông Đậu Anh Tuấn – Trưởng ban Pháp chế VCCI cũng nhận thấy rằng, xu hướng cải cách thủ tục hành chính rất rõ rệt trong dự thảo Luật, trong đó có đề xuất để cơ quan thuế đảm nhiệm việc thu bảo hiểm bắt buộc cho doanh nghiệp. Trong khi đó, bà Hà Thị Tường Vy, Trưởng ban quản lý hành nghề kế toán, cho rằng chưa nên áp dụng. Bởi vì hiện tại, các khoản bảo hiểm bắt buộc đang được cơ quan bảo hiểm theo dõi và thống kê đối chiếu với doanh nghiệp hàng tháng, bên cạnh việc thu nộp, cơ quan bảo hiểm còn có trách nhiệm thanh toán cho doanh nghiệp các khoản trợ cấp ốm đau, thai sản.
“Việc theo dõi chính xác hay không chính xác số tiền phải nộp, cũng như số bảo hiểm doanh nghiệp đã nộp, sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động”, bà cho hay.
Hơn thế nữa, việc theo dõi nợ thuế của doanh nghiệp bởi cơ quan thuế còn gặp nhiều trường hợp chưa chính xác. Do vậy, theo quan điểm của bà, nếu đồng thời thực hiện việc thu bảo hiểm thì bộ máy sẽ gặp khó khăn trong việc đảm bảo công việc, chưa kể đến việc cần phải xem xét các tranh chấp liên quan đến nguồn thu.
Bên cạnh đó, trong bản dự thảo này, ban soạn thảo cũng có mong muốn bổ sung chức năng điều tra cho cơ quan thuế. Giải thích về chức năng này, dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi nêu rõ, về bản chất, điều tra thuế là quyền tố tụng của cơ quan thuế trong trường hợp người nộp thuế cố tình lẩn tránh nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước (trốn thuế, gian lận thuế) với mục đích trục lợi.
Cụ thể, thẩm quyền của cơ quan thuế bao gồm việc yêu cầu các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan cung cấp thông tin, tài liệu phục vụ cho việc kiểm tra, thanh tra, điều tra, xác minh hành vi vi phạm pháp luật thuế, trốn thuế. Ngoài ra, cơ quan này cũng có quyền yêu cầu người nộp thuế cung cấp hồ sơ, chứng từ để kiểm tra khi có dấu hiệu chứng minh rằng người nộp thuế có hành vi vi phạm pháp luật thuế, trốn thuế.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp lại bày tỏ lo lắng rằng điều này sẽ tạo áp lực lên người nộp thuế. Bà Phạm Thu Trang, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH Ernst & Young Việt Nam cho rằng, theo hiểu biết của bà, tại Mỹ, cơ quan thuế cũng có quyền điều tra nhưng không có quyền khởi tố.
“Chúng tôi nghĩ nếu ngành thuế có chức năng điều tra, khởi tố thì quyền hạn sẽ rất lớn,” đại diện Ernst & Young Việt Nam đưa ra quan điểm.
Điều này, theo bà, nếu được thực thi sẽ tạo ra sức ép cho người nộp thuế và cả cho môi trường thực hiện chính sách thuế.
Cũng về ý kiến đó, chuyên gia Đặng Thị Bình An (Công ty TNHH tư vấn thuế C&A) đã bày tỏ sự lo ngại về quyền khởi tố trong điều tra thuế.
Tuy nhiên, theo bà, nếu không được quyền khởi tố mà phải chuyển sang một cơ quan khác, có hay không khả năng xảy ra vấn đề “xét nghiệm” lại từ đầu vì cơ quan khởi tố không tin tưởng vào kết quả điều tra của cơ quan thuế.
